Moressée, een gehucht in het midden van de driehoek Ciney, Marche-en-Famenne en Durbuy in het hart van de Famenne. Enkele bosjes doorspekken er het zacht glooiend weide- en akkerlandschap. De bodem is er vruchtbaar. Tot de belangrijkste economische activiteiten behoort dan ook de landbouw, maar ook het toerisme. Hier kweekt Jean-Marie Leboutte met veel overgave runderen van het ras ‘Wit-Blauw Mixte’, terwijl Suzanne, zijn Hollandse echtgenote, er toeristische activiteiten ontplooit. En zo vullen ze elkaar perfect aan.
De ‘Wit-Blauw Mixte’ is een oud ras dat in de streek thuis is. Maar het is ook een beetje een vergeten ras – bedreigd zelfs. Door uitgekiende kruisingen en doorgedreven veredeling slaagden fokkers er met ondersteuning van de wetenschap in om de spiermassa op een imposante manier te ontwikkelen, waardoor er een nieuw ras ontstond: het Belgisch Witblauw – een echt vleesras met een bijzonder hoog rendement. Het is een zeer mager, mals en sappig vlees dankzij de fijne spiervezels, en dus is het erg gegeerd door de consument en vleesproducenten, intussen zelfs wereldwijd.
Missie ‘Red de Wit-Blauw Mixtes’
Maar het oorspronkelijke ras – de Wit-Blauw Mixtes – raakte daardoor in de verdrukking. In Wallonië schieten er nog amper 3.600 runderen over, in Vlaanderen 400 en in Noord-Frankrijk nog eens een goeie 600. Een ras dus, dat wel degelijk met uitsterven bedreigd is. Met steun van Europa kwam rond de eeuwwisseling het project “Bluesel” van de grond. Er kwamen subsidies en specifieke fokprogramma’s om de neerwaartse trend om te buigen. Dat heeft geholpen om het ras terug op de kaart te zetten. Maar gedaan is de strijd nog lang niet. Jean-Marie en de overgebleven fokkers van dit mooie ras hebben de krachten gebundeld en doen er alles aan om de kweek te bevorderen en tegelijk het ras bekender te maken.
Een dubbeldoelras
“Het is zo een bijzonder mooi, authentiek ras, een dubbeldoelras zelfs – geschikt voor zowel melk- als vleesproductie.”, glundert Jean-Marie. De runderen houden ervan op weiden te grazen. Van zodra het weer het in de lente toelaat, trekken de koeien naar de weiden, waar ze lekker kunnen genieten van het sappige gras. In de winter staan ze in een grote open stal. Ze wandelen, en staan waar ze zelf willen en liggen op een dikke laag stro. Van dierenwelzijn gesproken!
Ideaal voor biolandbouw
“Doordat de ‘Bleues Mixtes’ zo weinig veeleisend zijn is het een ras dat bijzonder goed geschikt is voor biologische landbouw”, vertelt Jean-Marie. En dus schakelde hij in 2016 volledig over. Chemische meststoffen en krachtvoeder komen sindsdien niet meer binnen. “Alles wat onze koeien eten – gras en granen – komt van onze eigen velden. Wij zijn daardoor volledig onafhankelijk van externe bevoorrading wat de voeding van onze dieren betreft. En omdat het een ras is dat zelden ziek wordt, hoeven we nauwelijks – behalve als het echt niet anders kan – antibiotica te gebruiken”, vertelt de boer die sindsdien ‘biologische landbouw’ hoog in het vaandel draagt. Het was een behoorlijke investering om de boerderij bio-klaar te maken. Maar Jean-Marie is blij de stap gezet te hebben: “We zijn veel onafhankelijker geworden. Het rendement ging achteruit, maar de rentabiliteit is gestegen, want voor onze melk en ons vlees krijgen we betere prijzen.”
Melk en zoveel meer
Suzanne, zijn echtgenote, die vindt het allemaal goed. Bio, respect voor de natuur, korte ketens zijn ook haar ding. Alleen is ze bang van grote dieren. Zij is een stadsmeisje: geboren en getogen in Den Haag. Zij kwam meer dan twintig jaar geleden als au pair naar de Famenne en liep er op een dorpsfeest haar huidige man tegen het lijf. Ze werd verliefd, trouwde en bleef. Maar de angst voor de koeien ging nooit helemaal weg. En dus koos zij voor een andere duurzame activiteit op de boerderij. Ze begon met het verwerken van melk tot boter, karnemelk, room en kaas – niet zomaar een kaas, maar de ‘Pavé Bleu’ - een zachte blauwschimmelkaas. Hoe kon het ook anders op een erf dat helemaal in het teken staat van de ‘Wit-Blauw Mixtes’! “De kaas is nauw verbonden met het ras”, aldus de naarstige Hollandse met een knipoog. Ze opende haar hoevewinkel en zag dat de mensen uit de omgeving steeds meer kozen voor producten uit eigen streek. En de toeristen? Die lustten dat ook wel – meer nog. Ze gaan er bewust naar op zoek. Intussen zijn de producten van de ’Ferme de la Bourgade’ verkrijgbaar in tal van buurtwinkels en gespecialiseerde biologische winkels in heel Wallonië en Brussel.
Boerengolf – een echte topper
Daarnaast begon Suzanne ook schoolklasjes te ontvangen en rond te leiden op de boerderij. En ze lanceerde boerengolf – een buitensport die komt overgewaaid uit Nederland, afgeleid van de traditionele golf. Net als bij het golfspel is het de bedoeling om de golfbal met zo weinig mogelijk slagen in de hole te krijgen. Alleen bestaat de club uit een houten klompje aan een steel, lijkt de lederen bal meer op een handbal dan op een golfbal en speel je niet op een kort gemaaid golfterrein, maar volg je een parcours met tien holes dwars door de natuur… en zelfs tussen de koeien. Tussendoor nog een lekkere picknick of een borrel, netjes verzorgd door gastvrouw Suzanne, en het plezier onder vrienden, collega’s of familieleden is verzekerd. Bovendien maak je tegelijkertijd een mooie wandeling door de heuvelachtige velden van de Condroz.
Vakantie op de boerderij
Mensen ontvangen en verwennen. Dat was en is nog steeds Suzannes ding. En toen ze zag dat het aansloeg, wou ze zich nog harder smijten. De boerderij had immers alles te bieden wat drukke stadsmensen nodig hebben om te onthaasten: het leven op de boerderij, de prachtige natuur rondom, en ruimte zat. Toen de koeien in 2007 verhuisden naar de nieuwe stal en hun vroegere onderkomen niet meer nodig hadden, besloten Suzanne en Jean-Marie het pand te verbouwen. Ze richtten er twee grote vakantiewoningen in – één voor 19 en één voor 21 personen. Die kunnen gecombineerd worden tot een grote woning met 40 slaapplaatsen, ideaal voor familiereünies of voor een tussenuitje onder vrienden met kinderen. De gasten koken ofwel zelf of ze laten zich lekker culinair verwennen door Suzanne, want er was ook nog plaats voor een gezellig ingericht restaurant (enkel voor groepen vanaf 10 personen en op aanvraag). Aan het kookfornuis staat uiteraard Suzanne zelf. Ze verwerkt er streekproducten en bij voorkeur vlees- en melkproducten van de eigen boerderij. De absolute topper? De ‘Big Jean-Marie’! Een hamburger pur boeuf ‘Wit-Blauw Mixte’ – wat anders? – met een gesmolten plak ‘Pavé Bleu’ en pepersaus. Om van te watertanden!
Vakantie voor eenoudergezinnen
Maar Suzanne blijft innoveren. Sinds twee jaar biedt ze in samenwerking met reisorganisator ‘Tomeeto’ eenoudervakanties met kinderen aan. Volpension, zodat de ouders helemaal niets moeten. Enkel de voetjes onder tafel steken. Voor de rest lekker niksen, bijkletsen met andere volwassenen en ondertussen zien hoe de pagadders zich te pletter amuseren. Voor hen zijn er groepsactiviteiten: tractor rijden, boerengolfen, kratten klimmen, kajakken, wandelen, picknicken, zwemmen en spelen in de rivier, kampvuur, knutselen, zelf pizza’s maken, boter maken, koeien melken, ... en erop los spelen natuurlijk. Want is een boerderij niet dé plek bij uitstek om kinderen vrij te laten spelen en ontdekken?
De droom van boer Jean-Marie: volledig autonoom zijn
En zo ontwikkelde de boerderij zich tot een plek waar de veehouderij en het toerisme in perfecte symbiose naast elkaar kunnen bestaan. “De boerderij is nog steeds de belangrijkste inkomstenbron, ook al groeit het aandeel van het toerisme van jaar tot jaar. Intussen zijn de toeristische activiteiten toch al goed voor 30 tot 40 procent van de omzet”, verklapt Jean-Marie. Maar ook daar wil hij het niet bij laten. Als ondernemende ondernemer heeft ook hij nog heel wat plannen. En waar droomt hij van? “Ooit helemaal autonoom te zijn. Alles wat we verbruiken zelf produceren, tot en met de energie die nodig is om de hele boerderij te laten draaien.” En daarbij denkt hij zelfs aan een eigen biomethanisatie-installatie. “Daarvoor zijn wij als boerderij te klein. Maar waarom niet samen met anderen?”, aldus de landbouwer met blik op een wellicht niet onmogelijke toekomst.